Vragen en antwoorden adem- en ontspanningstherapie

Hoofdstuk 5. Het geven van ontspanningsinstructie: Van lineair naar procesmodel

Waaruit bestaat professionele kwaliteit in het geven van ontspanningsinstructies, in groep en in individuele situatie

p. 107-8, 113: instructie afstemmen op het individu of specifieke groep, zodat niet iedereen hetzelfde programma krijgt en er voor de deelnemer zinvolle processen optreden

groep: variatie in volgorde, opbouw van instructie, duur, tempo en herhalingen, afgestemd op dominant proces in de groep

individueel: indicatiestelling in klein aantal sessies, heeft overspanning een belangrijk aandeel in de klachten

Hoe realiseer je professionele kwaliteit

p.108, 112-3: door procesmodel toe te passen: 1) koppel de inhoud van de instructie welbewust los van de veranderingen bij de deelnemer, 2) houdt de uitkomsten open en kies een positie van ‘niet-weten’, 3) observeer gedrag, reacties, vraag bevindingen, 4) tracht de respons te interpreteren, 5) stem de instructie af op het aanwezige proces

Hoe verandert het karakter van instructie door inhoud en proces los te koppelen?

p.108: instructie 1) wordt minder voorspelbaar, 2) levert meer informatie op over deelnemer, 3) vermindert afhankelijkheid vd deelnemer, 4) versterkt zelfregulatie vd deelnemer, 5) vraagt bereidheid bij de deelnemer tot zelfwaarneming en serieus nemen van eigen ervaring, 6) vraagt van begeleider verdragen van onzekerheid en toename observatievermogen

Hoe leg je het procesmodel uit aan de individuele patiënt

p.113: 1) voorstel samen te zoeken naar een ingang = een haalbare instructie die tot een zinvol proces leidt, 2) zoeken naar beperkende voorwaarden, 3) primaire motivatie (klacht) opschorten tot na klein aantal sessies en dan samen bespreken

Noem enkele kenmerken van het lineaire model, de eerste stap, van ontspanningsinstructie

p.108: 1) vaste relatie tussen de instructie en het gevolg bij de deelnemer, 2) één type instructie leidt tot één type respons, 3) de begeleider kent het proces dat doorgemaakt en het resultaat dat bereikt wordt, kan beoordelen of patiënt het goed doet, 4) instructie is relatief simpel, kan aan assistenten worden overgelaten, in een protocol of op cassetteband vastgelegd worden, 5) instructie is beperkt tot het leren uitvoeren van de voorgeschreven technieken, 6) rationale en toepassingsgebied kan redelijk goed omschreven worden

Wat zijn de voordelen en nadelen van het lineaire model van ontspanningsinstructie

p.109: voordelen: 1) instructie is nauw omschreven, makkelijk te populariseren, aan veel deelnemers tegelijk te leren, 2) door uitleg van doel en procedure kunnen positieve verwachtingen gemakkelijk opgewekt worden en daarmee een placebo-effect versterkt;

nadelen: 1) gewenste effect treedt niet altijd op, is onvoldoende of tegengesteld, 2) deelnemer moet zich aan methode aanpassen, en doorgaan met oefenen, 3) het bedoelde proces hoeft niet zinvol te zijn voor de interne zelfregulatie vd deelnemer, 4) ineffectiviteit van ontspanningsinstructie kan ten onrechte en na afloop van hele programma geconcludeerd worden, 5) dit is onnodig kostbaar

Wat is de tweede stap naar een procesmodel van instructie

p. 109-10: 1) aantal modaliteiten uitbreiden, repertoire vergroten, 2) uitkomsten open laten, doelgerichte karakter verlaten, 3) andere houding t.o.v. deelnemer aannemen: vragen wat er gebeurt i.p.v. vertellen wat er zou moeten gebeuren, 4) instructies worden als een voorstel en niet-suggestief gebracht, 5) bespreken van ervaringen hoort bij instructie, alle ervaringen worden geaccepteerd, niet beoordeeld

Noem enkele voordelen en nadelen van de tweede stap naar het procesmodel

p.110: voordelen: 1) de respons vd deelnemer verandert het programma niet, er is een min of meer vaste opbouw, waar de begeleider zich aan kan houden, 2) oefengelegenheid voor begeleider voor niet-suggestief instrueren, neutraal opvatten van ervaringen, probleemverheldering in nabespreking, 3) goed te organiseren, 4) duidelijk uit te leggen wat de bedoeling is

nadelen: 1) weinig individuele feedback, 2) geen verandering van programma, 3) geen interpretatie van responsen, 4) niet zoeken naar een andere ingang als er problemen bestaan

Wat is de derde stap naar een procesmodel van ontspanningsinstructie

p.111: 1) houdt instructie eenvoudig, gebruik zo min mogelijk modaliteiten, 2) observeer zo nauwkeurig mogelijk hoe de instructie wordt uitgevoerd en wat er gebeurt bij de deelnemer, 3) stuur dit zo nodig bij om de instructie of het proces te verduidelijken, 4) onderscheid tussen effecten die gevolg zijn van spanning bij de deelnemer en van onduidelijkheid of ontbrekende voorwaarden t.a.v. de uitvoering vd instructie

Noem enkele voordelen en nadelen van de derde stap naar het procesmodel

p.112: voordelen: hoe eenvoudiger de instructie, 1) des te groter is de inbreng van de deelnemer en diens zelfregulatie t.a.v. de respons, 2) zijn er minder misverstanden, met name in groepsinstructie, 3) kan beter een individuele specifieke huiswerkopdracht gevonden worden en 4) versnelt het in de individuele situatie het leerproces;

nadelen: in een groep stelt dit hoge eisen aan de zelfregulatie van de deelnemers, omdat er voor velen weinig gebeurt