Ademtherapie en Adembewustwording

Adem- en ontspanningsinstructies worden op velerlei gebieden toegepast. Deze zijn globaal te verdelen in therapeutische toepassingen bij mensen met specifieke problemen en toepassingen met een les karakter om de vaardigheid te vergroten, bij mensen die zich in principe kunnen ontspannen. Onderstaand overzicht is gebaseerd op een enquete, gehouden door Irmgard van Dixhoorn, onder (oud)cursisten van de Leergang Ademtherapie en Adembewustwording, in 1997-1998.

THERAPIE

De primaire doelstelling is om een ingang te zoeken om tot grotere zelfregulatie te komen. Het volstaat dat een enkele instructie gevonden wordt die de deelnemer kan gebruiken. De begeleider is een geschoolde hulpverlener en is naast zijn vakopleiding geschoold in adem- en ontspanningstherapie. De begeleiding vindt primair op individuele basis plaats, maar therapie kan ook in kleine groepjes gedaan worden.

TRAINING EN LESSEN

De primaire doelstelling is de vaardigheid te vergroten. Er worden diverse instructies gegeven, waarvan de deelnemer verwacht wordt ze in principe te kunnen uitvoeren. De instructies met de laagste moeilijkheidsgraad kan iedereen in principe doen en er concrete en aangename veranderingen door opmerken. De begeleider is ofwel hulpverlener ofwel docent in een vakgebied, waarin adem- en ontspanningsinstructie een specialisatie is. De instructie vindt veelal in groepjes plaats.

Er zijn diverse beroepen waar adem- en ontspanningsinstructie een specialisatie kan zijn:

Fysiotherapie

Psychosociale hulpverlening: psycholoog, psychologisch assistent, psychotherapeut, psychomotorisch therapeut, maatschappelijk werkende, pedagogen

Bewegingsdocenten: o.a. Yoga, Meer Bewegen voor Ouderen

Oefentherapie Cesar en Mensendieck

Logopedie

Uitvoerende kunsten: zang, dans, theater

Overige hulpverleners: o.a. artsen, natuurgeneeskundigen, verpleegkundigen, massagetherapeuten

Trainers: stem en presentatie, stress management

Klachten en problemen waarbij adem- en ontspanningstherapie wordt toegepast, staan hieronder. Deze indicaties houden in dat in de praktijk blijkt dat overspanning een belangrijke rol kan spelen in het onderhouden van de klachten. Indien in een proefbehandeling blijkt dat er een ingang is te vinden voor zelfregulatie waardoor de overspanning afneemt, dan pas wordt de indicatiestelling bevestigt. De diversiteit in indicaties houdt verband met de diversiteit van beroepen waarin adem- en ontspanningstherapie wordt toegepast.

Gespannenheid, Stressklachten

Hyperactieve kinderen

Hyperventilatieklachten

Houdingsklachten: nek-, schouder-, rugklachten, ziekte van Bechterew, scoliose

Ademproblemen: benauwdheid of kortademigheid, hoesten, als gevolg van een disfunctionele, "verkeerde" ademhaling

Longproblemen: astma, emfyseem, na longoperatie, ziekte van Besnier-Boeck

Angst: angststoornis, paniek, fobie

Hartpatienten: in revalidatie na hartinfarct, hartoperatie of PTCA, bij hartritmestoornissen, angina pectoris, atypische angina pectoris en hartfalen

Stemproblemen: dysfonie (heesheid), stotteren, globusgevoel, craniomandibulaire disfunctie

Negatieve lichaamsbeleving: psychosomatische klachten, post-traumatische klachten, anorexia, bulimia, mishandeling en misbruik in jeugd

Hoofdpijn: spanningshoofdpijn, migraine

Neurologische problemen: distrofie, CVA/hemiplegie, epilepsie, whiplash, ziekte van Parkinson

Chronische pijn

Begeleiding: rouwverwerking, patienten met kanker, terminale patienten

Slaapproblemen: inslapen, doorslapen, nachtelijke apnoe of benauwdheid

Buikklachten: van functionele aard

Bekkenbodem problemen: incontinentie

Vermoeidheid: burn-out, chronische vermoeidheid

Therapeutische toepassing kan ook plaats vinden in kleine groepjes. Dit gebeurt meestal in een specifieke context door gespecialiseerde hulpverleners, zoals:

Hartrevalidatie

Revalidatie dagbehandeling

Psychiatrie: eetstoornissen, paniek/dwangstoornis, negatieve lichaamsbeleving

Stress: spanningsklachten, hyperventilatieklachten

Incontinentie: ademinstructie sluit nauw aan bij de oefentherapie voor (urine)incontinentie

Bewegingstherapie: o.a. reuma, osteoporose, ziekte van Parkinson

Er zijn diverse toepassingen voor in principe gezonde deelnemers waarin adem- en ontspanningsinstructie centraal staat. Wanneer daarbij blijkt dat een deelnemer teveel moeite heeft met de instructies is er een indicatie voor individuele begeleiding of therapie.

CURSUS:

bejaarden

yoga leerlingen

meditatie leerlingen

zwangere vrouwen

mensen met adem- of spanningsproblemen

mensen met bewegingsklachten

stress op het werk

TRAINING:

acteurs, sprekers

koorleden, zangers

SCHOLING:

introductiecursus voor collega hulpverleners of docenten

De toepassingsgebieden zijn verdeeld in vier categorien:

BURNOUT / OVERSPANNEN
Nieuw gespannen ademen, snel afgeleid, nek en schouderklachten, bij vrouw van 35 jaar die tweemaal eerder ook overspannen is geweest

Energiegebrek en moe, onrust en slecht slapen, niet kunnen doorademen, bij vrouw van 32 jaar met werkuitval sinds 2 jaar wegens burnout

HOOFDPIJN:
Nieuw Migraine, moe en gespannen, bij vrouw van 33 jaar

Migraine en vermoeidheid, bij een man van 41 jaar, die moeite heeft emoties goed te hanteren

Hoofdpijn, moe en snelle ademhaling, bij man van 37 jaar, perfectionistisch en een moeilijke werksituatie

Hoofdpijn en schouderklachten, bij vrouw van 20 jaar, na de ziekte van Pfeiffer en met moeite beperkingen te accepteren

Hoofdpijn, al vele jaren, bij vrouw van 53 jaar en echtgenoot met terminale ziekte

Hoofdpijn, slecht slapen, lusteloos en concentratieproblemen, bij vrouw van 52 jaar met zingevingsvragen mbt haar werk

Hoofdpijn, gespannen en rugpijn bij vrouw van 37 jaar, met migraine en hoge werkdruk

Hoofdpijn en slecht slapen bij man van 51 jaar, die zijn werk niet kan loslaten

hoofdpijn en slapeloosheid bij man van 55 jaar met werkconflict en onderliggende depressie

HYPERVENTILATIEKLACHTEN:
Gespannen, benauwd, angst voor enge ziekte en nek en rugpijn bij vrouw van 25 jaar, sinds overlijden van vriendin

Duizelig, benauwd en vermoeid bij vrouw van 42 jaar, die angst voor autorijden heeft

Duizeligheid, strakke nek, gespannen en onvrij ademen bij vrouw van 47 jaar, met angst en spanningsproblematiek sinds haar jeugd

Onvoldoende kunnen doorademen, straatvrees, hartkloppingen en veel andere klachten bij vrouw van 42 jaar, na sterven van familieleden, bij drukte om verbouwing en die geen rustpauzes neemt

Gespannen, moe, druk op de borst en hartangst bij man van 25 jaar

Duizelig, gejaagd, pijn mid-thoracaal bij vrouw van 58 jaar met hyperventilatie en hypertensie

Angstig, benauwde en gespannen vrouw van 39 jaar met hoge belasting in werk en prive en bang vor het hart

Benauwd, slecht slapen, moe, gespannen en hartkloppingen bij vrouw van 42 jaar en hoge score op de Nijmeegse lijst

Pijn in kaken en hoofd, angst en slecht slapen bij vrouw van 58 jaar, met positieve HV provocatietest

Benauwd, gespannen schouders, onrustig slapen en ademen, duizelig, bij vrouw van 18 jaar in examentijd

Angst en benauwdheid bij vrouw van 35 jaar, na psychologische behandeling

Benauwdheid en hartkloppingen bij man van 49 jaar met onverwerkte emoties

benauwd en paniek bij reizen in trein, bij vrouw van 23 jaar, met een oud beentrauma

duizelig, hoogademen, gespannen nek/schouder, tintelingen n moeite met ontspannen bij vrouw van 28 jaar met hoge score op Nijmeegse lijst

benauwdheid, gespannen nek/schouder, slecht slapen, druk in hoofd, overbelast gevoel, onrust, paniek en vermoeidheid bij vrouw van 51 jaar, met visuele epilepsie en hoge score op Nijmeegse Lijst

hoofdpijn en benauwdheid, spanning op de buik en pijn links in de borst, bij vrouw van 22 jaar met hoge score op de Nijmeegse lijst

duizelig, benauwdheid, druk op de borst, bij vrouw van 25 jaar

duizelig, pijn borst, slap gevoel bij Turkse man van 27 jaar

duizelig, stress, slapeloosheid, angst voor flauwvallen en hoofdpijn, bij meisje van 15 jaar in moeilijke leefsituatie

angst voor flauwvallen, straatvrees en kortademigheid bij man van 27 jaar

SPANNINGSKLACHTEN:
buikpijn en hoofdpijn bij vrouw van 46 jaar met prikkelbare darm

Gespannen, moe en hoofdpijn bij vrouw van 28 jaar met zoontje met taaislijmziekte

Darmklachten en moeite met staan bij trompettiste van 54 jaar

Gespannen, slecht slapen, prikkelbaar, benauwd en moe bij man van 47 jaar, in psychotherapie voor depressieve stemming en hoog streefniveau

Gespannen lichaam, slecht slapen, onrust en hyperventilatie volgens de huisarts bij man van 35 jaar, werkeloos en met financiele problemen

Slecht slapen, beklemd lichaamsgevoel en onzekerheid bij meisje van 12 jaar met gescheiden ouders

Bij stress benauwdheid en daarnaast darmklachten bij vrouw van 43 jaar

slecht slapen, maag- en rugpijn, oppervlakkig ademen en angst opnieuw overspannen te raken bij vrouw van 36 jaar, met een zeer gering lichaamsgevoel

VERMOEIDHEID:
Vermoeidheid, pijn in armen en benen en rode ogen, die zijn werk belemmert bij man van 25 jaar

Extreme vermoeidheid, rug en schouderklachten en slechte concentratie bij vrouw van 40 jaar met psychisch zwaar werk

vermoeidheid en verwerkingsproblemen bij vrouw van 34 jaar met recente diagnose van multipele sclerose

WERKSTRESS:
Nieuw slecht slapen en moeilijk ademen bij man 53 jaar met hoge werkstress

emotioneel labiel, gejaagd en gespannen sinds overlijden van moeder bij vrouw van 59 met hoge werkstress

Gespannen en heel druk, bij vrouw van 41 jaar met hoge werkdruk

Werkhervatting bij man van 35 jaar, met spanningsklachten en werkstress als gevolg van een perfectionische inslag

gespannen gevoel, vermoeidheid, jeuk op hoofd, slapeloosheid en gedeeltelijk in ziektewet bij man van 51 jaar, met overspanning door hoge werkdruk

Psychische problemen

Functionele problemen van houding, adem en beweging

Spanningsproblemen met specifieke somatische oorzaken