Samenvatting Casus door Katrien Lucassen, e-mail: c.lucassen@onsneteindhoven.nl

Personalia

Weduwe 70 jaar, Alleenwonend, wel familie, geen vrienden, werkt enkele dagdelen in een winkel. 11 x adem- en ontspanningstherapie (een uur) van 17-2-2004 tot 14-7 2005

Setting

GGZ instelling, GGzE, ouderen ambulante behandeling

klachten/probleemstelling

effect

hoofdklacht: druk in de romp van buik tot schedel

De mate van druk is afgenomen en komt minder vaak voor

druk op de keel

druk op de keel komt minder vaak voor

moeite met in- en doorslapen

inslapen gaat beter

piekeren

ze piekert minder vaak, ze kan zonder piekeren wakker liggen

paniek

verdwenen

score Nijmeegse vragenlijst: 15

8

diagnose

psychiatrische diagnose: angstige vrouw met gevoelens van achterdocht. Er is gevaar voor vereenzaming. Oorzaken zijn gelegen in de persoonlijkheidsstructuur, die scherper wordt na het overlijden van echtgenoot. Onderzoek door internist leverde niets op. Lichamelijke klachten zijn waarschijnlijk psychosomatisch en bestaan acht jaar.

beperkende voorwaarden:

Mevrouw is verwezen (gestuurd), heeft in de eerste periode veel tijd nodig gehad om te wennen en vertrouwen op te bouwen.

Persoonlijkheid: ze is afhankelijk en perfectionistisch wat mede bepaalt hoe ze met de instructies omgaat, dit is niet structureel veranderd, mevr. is wel iets soepeler geworden. Het leven is zodanig strak georganiseerd dat oefeningen gedaan worden ook al geven ze geen effect. Na 6 keer ontstaat er meer voelbaar effect na het oefenen, na 10 keer kan ze dit duidelijk verwoorden. Het is vermeldenswaardig dat mevr. het zichzelf nu gemakkelijker maakt. (matras op de grond)

Op sociaal vlak was ze eenzaam en in zichzelf opgesloten. Er is ruimte ontstaan nadat ze minder krampachtig tegen iedereen over alles zwijgt. Tegen mij als begeleider wordt ze steeds vertrouwelijker.

Ingang: instructies en ervaring thuis

hoorbaar uit: afname druk romp/hoofd, dit is de belangrijkste voor de ingang

aanspannen en loslaten van spiergroepen: prettige routine

gewicht verplaatsen: prettig, geeft afleiding

benen wrijven: mentaal rustiger

voeten optrekken: benen losser, inslapen

hoofd rollen: nek losser, inslapen

achterkant voelen: afleiding, rustiger

voeten weg laten glijden: benen losser

handgrepen

‘losmaken wervelkolom’

‘handen op de buik’

‘voeten trekken duwen’

‘hoofd optillen’

Respons is positief, spieren ontspannen, meer adembeweging en rommelen in de buik, lichaam is gemakkelijker te bewegen, achterkant wordt voelbaar, mevrouw benoemt nauwkeurig wat ze ervaart, stemming verbetert

Processen

Er worden steeds meer processen mogelijk naarmate de belemmerende omstandigheden afnemen Aanvankelijk zie ik een begin van lichaamsbewustwording en cognitieve herstructurering. Herstel van evenwicht leidt tot een grote spanningsdaling die gepaard gaat met onbekende ervaringen doe leiden tot angst en paniek. Het verwerken van die paniek brengt een proces van cognitieve herstructurering teweeg waarin mevrouw zich realiseert dat ze op haar eigen manier mag omgaan met de vraag van haar man om niet met anderen over zichzelf te praten. Ze gaat zich uiten tegen vertrouwde mensen en uit zich ook meer over wat ze ervaart in de adem en ontspanningstherapie. Dit bevordert de mogelijkheid tot lichaamsbewustwording, haar woordenschat neemt toe. Nadat de paniek over is kan de spanningsvermindering verdragen worden en er is sprake van aandachtsverschuiving. Dit gebeurt vooral in rust. De klachten beginnen af te nemen, mevrouw slaapt beter en verdraagt het wakker liggen.

Functioneel ademen en bewegen zijn geen processen die op de voorgrond staan hoewel ook daar wel veranderingen komen. Vooral op het laatst is zichtbaar dat er in wezen voor deze vrouw veel ingangen zijn Dan besluit ze echter dat het echt genoeg geweest is en dat ze het weer zelf kan.

Rol andere therapeut

Een collega (sociaal psychiatrisch verpleegkundige) heeft gedurende de hele periode zes wekelijks contact gehad met mevrouw. Dit gaf haar de mogelijkheid haar ervaringen met AOT en haar twijfels daarover te bespreken.

Tijdens de periode van angst en paniek heeft de SPV mevrouw gesteund om de gevoelens te verdragen en vertrouwen te houden in zichzelf.

Daarna was de verpleegkundige de belangrijkste vertrouwenspersoon tegen wie mevrouw kon praten.

Conclusie

Wat betreft alle klachten is verbetering opgetreden maar ze zijn niet verdwenen. Overspanning is voor een deel oorzaak van de klachten. Beperkende voorwaarden zijn afgenomen maar niet verdwenen, door de persoonlijkheidsstructuur blijft kwetsbaarheid bestaan.

Verbetering in externe regulatie: structuur van oefenen opgezet; intensievere contacten met vertrouwde personen; meer flexibiliteit in het dagelijkse leven in brede zin.

Verbetering in interne regulatie: toename van ervaringen en uitdrukkingsvaardigheid op het gebied van gewaarwordingen;

Vragenlijst Toepassen van Ontspanning
rust:5 actie: 2 voordeel: 7 nadeel 0

oefenfrequentie: dagelijks

Niveau van overspanning

Het niveau van overspanning was verstoord (4 van 10 instructies lukten), dit verbeterde (9 van 13 lukten). Op het laatst is het meer in balans: alle instructies lukten goed (10 van 10)